برای فعالیت در بازار بورس نیاز به یادگیری علم تحلیل تکنیکال است.
در بازار بورس سرمایهگذاران به دنبال راهی برای کسب سود هستند. اولین قدم یادگیری مفاهیم اولیه بورس است. یک شخص ابتدا باید اطلاعات ورود به بورس نظیر:
را به صورت کامل یادبگیرد تا بتواند در بازار سرمایه به سود برسد.
ما در این مقاله قصد داریم به مهم ترین مبحث «تحلیل تکنیکال» بپردازیم.
تحلیل تکنیکال که معنای فارسی آن قیمت نمودار است به شخص کمک میکند راه حرکتی سهام را پیدا کرده سهام سود ساز را پیدا کند.
خرید و فروش سهام در بورس به ۴ روش زیر امکان پذیر است:
با در نظر گرفتن اینکه مردم تمایل دارند به صورت آسوده معامله انجام دهند، بهترین روش معامله خرید و فروش آنلاین در بورس است.
این روزها با مراجعه به شعب کارگزاری میتوانید اقدام به دریافت کد بورسی آنلاین کنید.
خرید و فروش آنلاین مزایای زیادی از جمله معامله در لحظه را دارد.
یکی از مشکلاتی که در زمان گذشته وجود داشت، خرید تلفنی یا پرکردن فرم خرید و فروش بود؛ که ممکن بود به علت تاخیر در این امر قیمت سهام شرکت بالا رفته و دیگر نتوانیم سهام را خرید کنیم. یا اگر شما از خرید خود منصرف شوید عملا نمیتوانستید درخواست خرید خود را لغو کنید.
در خرید و فروش آنلاین شما در لحظه میتوانید به خرید و فروش بپردازید. قابلیت حذف یا ویرایش در لحظه را دارید و این امر باعث شده که تمامی کاربران خرید و فروش آنلاین را انتخاب کنند
تحلیل تکنیکال چیست؟
تحلیل تکنیکال چیست: روشی برای پیشبینی قیمتها با مطالعه وضعیت گذشته بازار.
در این تحلیل، با بررسی تغییرات، نوسانهای قیمتها، حجم معاملات و عرضه و تقاضا میتوان وضعیت قیمتها در آینده را پیشبینی کرد.
به طور کلی ما در علم تکنیکال با چارت (نمودار قیمت) سروکار داریم. یعنی ما تمام نوسانات قیمت را مشاهده میکنیم و تمام تصمیمات را طبق آن نوسانات میگیریم.
تحلیل تکنیکال در تمامی بازارهایی که نمودار قیمتی دارند، کاربردی است.
تحلیل تکنیکال در بازار بورس، اوراق بهادار، بازار سکه، بازار طلا، بازار دلار کارایی دارد. همچنین برای تحلیل قیمت نفت، زعفران و پسته نیز کارایی دارد؛ اکنون فعالان اقتصادی در این حوزه فعالیت میکنند.
همچنین تحلیل تکنیکال برای تمامی بازارهای جهانی نظیر بازار فارکس کارآمد است. علاوه بر بازارهای گفته شده، حتی برای تحلیل ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین، لایت کوین و اتریوم کارایی دارد.
تحلیل تکنیکال در بورس روشی برای تحلیل سهام است.
فعالان بازار سرمایه برای پیش بینی آیندهی سهام در بورس و اتخاذ بهترین تصمیم در لحظهیِ حال حاظر از تحلیل تکنیکال استفاده میکنند؛ اگر سهام شرکتی از لحاظ تکنیکالی موقعیت و شرایط خوبی داشته باشد سهام آن شرکت را خریداری میکنند سپس با علم تکنیکال آیندهی قیمتی سهام را پیش بینی میکنند و با این روش در بازار سود به دست میآورند.
پایه و اصول تحلیل تکنیکال بر سه اصل است.
تمامی مباحث علم تحلیل تکنیکال به این سه جمله ربط دارد.
در تحلیل تکنیکال هر خبر یا اتفاقی تاثیر خودش را بر روی قیمت سهام میگذارد، پس ما متوجه اخبار پشت پرده میشویم.
قیمت سهام بر قالب روند حرکت میکند و سهام نمیتواند به هر سمتی بدون هیچ توجیهی حرکت داشته باشد.
تمامی رفتارهای بازار مدام تکرار میشوند و ما از این تکرار شدن رفتار قیمتی بازار میتوانیم به سود برسیم.
تحلیل تکنیکال ذهنی به معنای تماشای الگوهای نمودار است.
فعالان بازار با تماشای نمودار سهام یکسری از الگوهای تحلیل را برداشت میکنند وطبق آن اشکال نظر میدهند ممکن است برخی افراد بنا بر دلایلی آن الگو را شناسایی نکنند. به این نوع تحلیل، تحلیل ذهنی میگویند.
تحلیل تکنیکال عینی به معنای قیمت گذاری به صورت دقیق است.
تحلیلگران به وسیلهی محاسبات دقیق میتوانند سهام را ارزش گذاری کنند و هدف قیمت سهام شرکت را به دست بیاورند.
معمولا تحلیل عینی دقیقتر است و تحلیلگران بیشتری با آن قیمت اتفاق نظر دارند.
تحلیل تکنیکال بورس در بازارهای مالی روشی است که با آن به پیش بینی آینده بازار میپردازند.
تحلیل تکنیکال در بورس با ساز و کار شرکت کاری ندارد. در تحلیل تکنیکال به جای بررسی بنیاد و کالای شرکت، به عرضه و تقاضای آن شرکت دقت میکنیم.
تحلیل تکنیکال در تمامی بازارهایی که بر اثر عرضه و تقاضا نوسان میکند، کارایی دارد.
جنس تحلیل تکنیکال به صورتی است که ما به رفتار معامله گران دقت میکنیم، و میتوانیم آیندهی سهام شرکت را طبق این رفتار به دست بیاوریم.
تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی از بهترین روشهای تحلیل بازار مالی هستند اما روش تحلیلی هر کدام متفاوت است.
در تحلیل تکنیکال محدودیتهای اندکی وجود دارد که به صورت اجمالی به آنها میپردازیم.
برای سرمایه گذاری سودآور در بورس باید تحلیل تکنیکال را به صورت تخصصی بلد باشیم که در ادامه به آن میپردازیم.
تحلیل تکنیکال به سرمایه گذار کمک میکند تا روند آیندهی سهام یک شرکت را پیش بینی کند و موقعیت خرید و فروش سهام را به دست بیاورد. سرمایه گذار با تماشای تغییر نوسانات گذشته بازار و تحلیل آنها به وسیلهی تکنیکال میتواند روند آینده سهام را تشخیص دهد.
علم تکنیکال دسترنج سالها تحقیق بر روی بازار سرمایه و پدر علم تکنیکال، آقای چارلز داو است که با همکار تجاریاش آقای ادوارد جونز پایههای تحلیل تکنیکال را بنا کردهاند.
ما در این مقاله قصد داریم نتیجهی چند سال مطالعه بر روی تحلیل تکنیکال را به صورت رایگان در اختیارتان قرار دهیم.
برای سرمایهگذاری در بورس شما یا باید مستقیما معاملات خود را انجام دهید یا از واسطههایی برای انجام معاملات خود استفاده کنید. در این مقاله میخواهیم به شما روشی را معرفی کنیم که شما را در برابر خطرات بورس ایمن میسازد.
این روزها که بورس در کشور ما نسبت به هر زمان دیگری داغتر شده است، شاهد ورود افراد زیادی به این بازار هستیم.
خیلی از افراد را دیدهایم که با ضرر از این بازار خارج شدهاند. این افراد به جای اینکه روند اصولی و راه و روش صحیح را در این بازار طی کنند و پله پله به سودآوری منطقی برسند، در تلهی سفتهبازان سهام میافتند و در نقاط اوج یک روند صعودی وارد سهم میشوند و با ضرر از آن خارج میشوند.
اما در این مقاله میخواهیم به شما روشی را معرفی کنیم که شما را در برابر خطرات بورس ایمن میسازد.
اولین کار پس از ورود به بورس
برای سرمایهگذاری در بورس شما یا باید مستقیما معاملات خود را انجام دهید یا از واسطههایی برای انجام معاملات خود استفاده کنید.
اگر میخواهید خودتان مستقیما معامله کنید باید روشهای علمی تحلیلگری و معاملهگری را بلد باشید. برای اینکه حرفهای شوید میتوانید در دوره آموزش بورس شرکت کنید و در کنار یک مربی خوب به رفع اشکال بپردازید. بدین منظور میتوانید از پکیجهای بورس فا استفاده کنید. چرا که علاوه بر آموزش نکات علمی و کاربردی به بیان تجربیات مهم در بازار ایران نیز در این پکیجها پرداخته شده است. علاوه بر آن شما میتوانید با پشتیبانی دورهها در ارتباط باشید و توسط مدرسان کارکشته رفع اشکال نمایید.
اما اگر میخواهید غیر مستقیم در بورس سرمایهگذاری کنید، دو راه وجود دارد.
یک راه این است که سبد خود را به سبد گردان بسپارید. این روش برای سرمایههای بالا مناسب است. و حتما دنبال سبد گردانهای معتبر و ترجیحا دارای گواهی باشید.
این افراد به نمایندگی از شما و تحت نظر شما با سرمایهی شما اقدام به معاملهگری میکنند.
راه دوم خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری در سهام است. این صندوقها به نمایندگی از شما سهم میخرند و معاملهگران خبرهی بازار در این شرکتها و صندوقها فعالیت میکنند.
پیشنهاد ما به شما این است که در بدو ورود به بازار سرمایه 70 درصد پول خود را به صندوقها اختصاص دهید و شروع کنید به یادگیری. در حین یادگیری نیز با 30 درصد سرمایهی خود آزمون و خطا کنید تا تمارین را به خوبی فرا بگیرید و حرفهای شوید. برای یادگیری نیز حتما دلایل معاملات خود را یادداشت کنید و سپس با یک مربی چک کنید.
در ادامه به معرفی دو روش غیر مستقیم میپردازیم.
سرمایهگذاری در بورس به واسطهی سبدگردانها
سبد گردان کیست؟
شرکتهای سبد گردان بورس افرادی هستند که مدیریت سبد و سرمایهگذاری را برای افرادی که نمیخواهند مستقیم وارد بورس شوند انجام میدهند.
سود سبدگردان چه مقدار است؟
معمولا سبدگردانها فقط در سود شریک میشوند. این افراد بسته به اندازهی سبد از 10 درصد تا 40 درصد در سود حاصل از معاملات با سرمایه گذار اصلی شریک میشوند.
سبد گردانها چگونه فعالیت میکنند؟
لازم نیست برای سبدگردانی پول خود را به حساب شخص دیگری واریز نمایید. کافیست شما اطلاعات کاربری حساب کارگزاری خود را به وی بدهید. یا اینکه از نرم افزارهای واسطهای استفاده کنید که ویژهی سبدگردانی است.
شما در هر لحظه باید بتوانید وضعیت آخرین معاملات و دارایی خود را از طریق پلتفرم کارگزاری خود و یا از طریق پلتفرم سبدگردانی اختصاصی ببینید.
سبد گردانی برای چه مبالغی است؟
سبد گردانهای حرفهای و تحت نظر کارگزاریها معمولا از یک میلیارد تومان به بالا را میپذیرند. اما برخی معاملهگر خصوصی هستند که سبدهای کمتر را هم میپذیرند.
اما باید توجه داشت که سبدهای کوچک سودهای کمتری دارند لذا سبدگردانهای حرفهای نسبت به آنها میل ندارند. پس گاها سبدهای کوچک ممکن است قربانی سبدگردانهای تازه کار شود.
اگر سبدمان کوچک است چه کار کنیم؟
اگر پول شما در ابتدا کم است به هیچ وجه به سراغ سبد گردانها نروید. چرا که ممکن است کیفیت کار کم باشد.
اگر سبد گردان سبدهای کوچک را بپذیرد، تمرکز وی کم میشود لذا بازدهی او کمتر میشود. از طرفی ممکن است درصد غیر معقولی از شما بگیرد.
اما راه حل چیست؟ راه حل صندوقهای سرمایه گذاری در سهام هستند. که در قسمت بعدی به نحوهی کار آنها میپردازیم.
صندوقهای سرمایهگذاری در سهام
صندوقهای سرمایهگذاری در سهام به نمایندگی از شما یک سبد مطمئن و امن را تشکیل میدهند. معمولا بازدهی صندوقها به بازدهی شاخص کل نزدیک است.
تعدادی از این صندوقها قابلیت خرید و فروش در بورس را دارند که به آنها ETF اطلاق میشود.
شما میتوانید از طریق کد بورسی خود این صندوقها را خرید و فروش کنید. کافیست نماد این صندوق ها را در آنلاین کارگزاری خود سرچ کنید. سپس نسبت به خرید آن اقدام نمایید. برای فروش یا اصطلاحا ابطال هر واحد این صندوق ها نیز از همین طریق می توانید اقدام کنید.
این صندوقها متناسب با سبدی که تشکیل دادند، ارزش متغییر دارند. لذا شما باید در هنگام خرید توجه کنید که ارزش این صندوقها با قیمت آنها تفاوت زیادی نداشته باشد.
این صندوقها سریع نقد میشوند حتی اگر بدترین حالت بازار هم رخ بدهد، با اندکی ضرر میتوان سریع نقد کرد. اگر هم بازار صعودی باشد با بازدهی نزدیک به شاخصکل به شما سود میدهد.
برای مشاهدهی ارزش لحظهای صندوقها باید به سایت tsetmc مراجعه کنید و در قسمت nav ابطال، ارزش ذاتی هر واحد از این صندوقها را بررسی کنید.
همانطور که در سایت فوق مشاهده میکنید، ارزش ذاتی هر واحد سرمایهگذاری صندوق آگاس، 31188 تومان میباشد، در حالیکه قیمت این صندوق 29508 تومان میباشد. در واقع این صندوق در حال معامله شدن زیر ارزش ذاتی خود میباشد.
در ادامه لیست تعدادی از این صندوق ها را برای شما آورده ایم. با توجه به سابقه ی این صندوقها اعم از نقدشوندگی، بازدهی، حمایت حقوقی و … میتوانید نسبت به سرمایهذاری در این صندوق ها اقدام کنید:
معمولا بازدهی صندوقها از بازدهی تک سهمهای خاص کمتر است. لذا اگر نمیخواهید وقت اختصاصی برای معاملهگری بگذارید و به دانش تحلیلگری دست پیدا کنید، باید به بازدهی متوسط صندوقها قانع باشید. اما اگر دنبال بازدهی عالی و سود زیاد در بازار سرمایه هستید، باید خودتان وارد وادی معاملهگری و تحلیلگری شوید.
با توجه به نکات فوق، در ایران افراد تمایل زیادی به خرید واحدهای صندوق و سرمایهگذاری غیر مستقیم در بورس ندارند. چرا که اگر بتوانند به دانش بورسی مناسبی دست پیدا کنند میتوانند بازدهیهای خیلی بیشتر از این صندوقها کسب کنند. اما شرط کسب این بازدهی دانش و مهارت تحلیل تکنیکال بورس و بنیادی در بورس و معاملهگری میباشد.
البته تعداد زیادی از این افراد که از یادگیری مباحث تحلیلی بازار فراری هستند، به سمت گرفتن سیگنال از افراد مختلف میروند. شاید این افراد در بازار صعودی و سراسر سبز سود کنند و شاید بتوانند ماهی بگیرند و خودشان را سیر کنند. اما در بازار منفی یا خنثی یا شرایط دیگر، این افراد متضرر میشوند. در آخر هم با دلی پر از بورس از این بازار خارج میشوند. تنها راه حل نجات این افراد یادگیری ماهیگیری به جای دویدن به دنبال ماهی است.
در سامانه معاملات بازار، دارایی سهام داران زیر نظر یک کارگزار قرار میگیرد که به آن، کارگزار ناظر گفته میشود. هرچند سهامداران میتوانند با مراجعه به هریک از کارگزاران خود نسبت به خرید سهام اقدام نمایند ولی دارایی سهامدار در یک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد و شما میتوانید در چندین کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشید و محدودیتی در تعداد کارگزاری های شما وجود ندارد اما سهامداران دارایی های سهام خود را صرفا از طریق آن کارگزار ناظر میتوانند به فروش برسانند. در واقع کارگزاریها واسطه بین خریداران و فروشندگان محسوب میشوند.
به عنوان مثال شما در دو کارگزاری x,y حساب معاملاتی دارید، حال در کارگزاری x مقداری سهم از شرکت خساپا خریداری کرده اید اگر بخواهید که این سهم را در کارگزاری y به فروش برسانید چنین اجازهای به شما داده نمیشود زیرا کارگزار ناظر شما کارگزاری x بوده است. ممکن است دارایی سهامدار در یک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد و شما میتوانید در چندین کارگزاری حساب معاملاتی داشته باشید و محدودیتی در تعداد کارگزاریها برای شما نیست. اما این بدان معنی نیست که شما باید سهامتان را در کارگزاری x بفروشید و در کارگزاری y بخرید و فقط کافی است از کارگزاری y به صورت آنلاین درخواست تغییر کارگزار ناظر را بدهید تا سهامتان (معمولا تا ۴۸ ساعت بعد از ثبت درخواست) منتقل شود.
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که به دلایل متعددی از جمله راضی نبودن از سیستم پلتفرم یا درخواست اعتبار بیشتر یا بحث کارمزد و هم چنین سرویس دهی بهتر بخواهید کارگزار خود را تغییر بدهید، اما چطور؟
این راه زیاد معقولانه نیست ولی گفتنش هم خالی از لطف نیست، شما میتوانید تمامی سهام خود را در کارگزاری اول فروخته و بعد از اعلام دریافت وجه از سیستم که معمولا ۲۴ ساعت یا بیشتر این روند طول میکشد پول خود را دریافت نموده و مجددا همان مبلغ را در کارگزاری جدید شارژ کنید تا بتوانید در روزهای آتی خرید انجام دهید. اما این کار به صرفه نیست زیرا احتمال دارد در همان بازه زمانی که سهم را فروختهاید سهم شروع به رشد کند و از رشد بازار عقب بمانید و بدان معنا است که چند روز از بازار عقب افتاده باشید و امکان دارد متحمل زیان بشوید.
شما بعد از ثبت نام در کارگزاری جدید و دریافت نام کاربری و رمز، وارد کد معاملاتی خود میشوید و بعد از مشخص کردن سهام خود گزینه تغییر کارگزار ناظر را انتخاب نمایید و درخواست خود را ثبت کنید تا بعد از ۴۸ ساعت سهام به حساب کارگزاری جدید شما منتقل شود. این کار هیچ گونه هزینه ای برای شما ندارد و کاملا رایگان انجام می شود.
شما میتوانید برای دریافت کد معاملاتی جدید به صورت حضوری به کارگزاری جدید مراجعه کنید و با در دست داشتن برگه آخرین سهام درخواست کتبی تغییر ناظر را به کارگزاری اعلام نمایید. حال ببینیم آخرین برگه سهام را چگونه میتوانیم دریافت کنیم.
در واقع تغییر کارگزار ناظر برای انتقال سهم از یک کاگزاری به کارگزاری دیگر که در هر دو شخص دارای کد معاملاتی میباشند صورت میگیرد و این امر به صورت آنلاین بسیار ساده و بدون اتلاف وقت و هزینه انجام میگردد.
عرضه اولیه سهام شرکتها یکی از گزینههای بسیار جذاب برای سرمایه گذاران، به ویژه افراد تازه وارد در بورس به شمار میرود. چون سهامهایی که در این عرضه به فروش میرسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند. در این قسمت خرید عرضه اولیه را مورد بررسی قرار میدهیم.
این اصطلاح که ترجمه عبارت «Initial Public Offering (IPO)» است به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره میکند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه میشود. تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضههای اولیهای که در بورس انجام میشوند سودآور هستند. توجه داشته باشید که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی شرکتهای دولتی با سالها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضههای اولیه کمی با سهامهای عادی متفاوت است. حالا سوال درست این است که چگونه میتوان سهامهای این چنینی را خریداری کرد؟
روشهای گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روشهایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار میگیرند میپردازیم. تا همین چند وقت پیش، عرضههای اولیهای که در بورس انجام میشدند به روش حراج با اولویت زمان صورت میگرفتند. به این ترتیب که سهمها طی فرآیندی که سرمایه گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت میشد؛ یعنی قیمتی که سرمایه گذاران برای اولین بار میتوانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص میگشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین میگردید. مثلا بورس اعلام میکرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز میشود و هر سرمایه گذار میتواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد. پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص میشد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت میکردید. اگر هم تعداد سهمهای تقاضا شده از تعداد سهمهای عرضه شده بیشتر میشد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.
بر اساس یک باور قدیمی در میان فعالان بازار، خرید عرضه اولیه سودآور است. تجربه نیز بر این باور مُهر تایید میزند. چون تاکنون بیش از ۹۰% عرضههای اولیه بورس حداقل بین ۲۰-۳۰% سود را برای خریداران آن به ارمغان آوردهاند. حتی در برخی موارد این سود به بیش از ۱۰۰% نیز رسیده است. این موضوع باعث شده که تقاضا برای سهمهایی که برای اولین بار عرضه میشوند افزایش پیدا کند. این افزایش تقاضا در کنار محدودیتهای خریدی که در زمان عرضه اولیه وجود دارند، باعث میشود که تقاضا برای سهم عرضه شده نسبت به تعداد سهامی که در بازار عرضه میشود، بیشتر باشد. در نتیجه، اگر سهام ارائه شده در زمان اولین عرضه را خریداری کنید به دلیل مواردی که گفته شد، به احتمال زیاد چند روزی شاهد صف خرید در سهمتان خواهید بود. البته همانطور که گفته شد این اتفاق در بیشتر مواقع رخ میدهد و همیشگی نیست. پس نمیتوان از قبل با اطمینان گفت که قیمت آن سهم حتما در روزهای آینده رشد میکند.
همانطور که با هم گفتیم، یکی از علتهای رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. گذشته از اینها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزانتر از ارزش ذاتی که توسط تحلیلگران برآورد شده، عرضه میشود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد. این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم میشود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث میشود تا قیمت سهام شرکتها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کردهاند کمکم تقاضا برای سهم کاهش پیدا میکند. در این هنگام میگویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهمهای بازار برخورد میکنند. از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا میکند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند.
عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی میشود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد میکند. البته این بدان معنا نیست که سرمایه گذاران باید سهام تازه عرضه شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونهای تعیین میکنند تا شرکتکنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهرهمند شوند. در حقیقت، نمیتوان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویهحساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد. سهامداران میتوانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید:
بازار سهام مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر، دورههای متفاوتی از رکود، رشد، رونق و در نهایت نزول را تجربه میکند. این سیکل در طول زمان به صورت متوالی اتفاق میافتد. اگر سهام یک شرکت در زمان رکود یا نزول بازار عرضه شود معمولا به دلیل خروج سرمایه، حجم تقاضا برای اولین عرضه افت پیدا میکند. در چنین شرایطی به دلیل جو منفی حاکم بر بازار، تعداد روزهای مثبت در سهام عرضه اولیه پایینتر از دوران رونق خواهد بود. ولی در دوران رونق و صعود شدید بازار، قضیه برعکس است. از آنجایی که حجم نقدینگی بزرگی در بازار در جریان دارد معمولا تقاضای سنگینی برای سهام ایجاد میشود. در نهایت، این موضوع میتواند برای مدتی باعث تشکیل صفهای خرید سنگین در آن سهم شود.
یکی از مهمترین نشانههای خروج از سهم تازهوارد به بازار، برچیدن صفهای خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه، تعداد بالایی از سهامداران برای خرید اقدام میکنند، تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی میشود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام میکنند. این ماجرا باعث میشود که تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاهتر کند اما این صف دوباره تشکیل میشود. هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، میتوان آن را نشانهای برای فروش در نظر گرفت.
با هم گفتیم که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی هم خرید سهم در عرضه اولیه میتواند به ضرر شما تمام شود. بازار بورس شاهد چندین نمونه از عرضههای اولیه بوده است که بعد از عرضه، نه تنها رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شدهاند. این افت قیمت دلیلهای گوناگونی دارد. مثلا قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی عرضه شده که شرایط کلی بازار مناسب نبوده است. پس اجازه ندهید باور سودآور بودن این سهمها مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.
به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام «بوک بیلدینگ» برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهمترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمتهای متفاوت است. در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین میکند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بیعدالتی ایجاد نمیشود.
در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسیهای خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام میشود، در سیستم معاملاتی ثبت میکند. یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص میکند. اما سرمایه گذاران میتوانند سفارش خرید خود را در بازهای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند.
مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث میشود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی، شما در این روش راحتتر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت میکنید.
عرضه اولیه در روش بوک بیلدینگ به این صورت اجرا میشود:
شرکتی که شرایط پذیرش در بازار بورس یا فرابورس را دارد و به اصطلاح در بازار «درج نماد» شده است توسط یکی از شرکتهای مشاور سرمایه گذاری یا تامین سرمایه، ارزش گذاری میشود. این تعیین ارزش پس از بررسی کامل بنیادی شرکت، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایه گذار و استفاده از روشهای ارزشگذاری همچون تنزیل جریانات نقدی انجام میشود.
با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار میگیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است تعیین میگردد تا تمام سرمایه گذاران علاقهمند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیلشان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند. اما در ادامه چه اتفاقی میافتد؟ برایتان خواهیم گفت.
حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر میشود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین میگردد. در روز مشخص شده برای عرضه، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام میشود. پس از آن، شما به مدت ۲ ساعت فرصت دارید تا درخواست خود را ثبت کنید. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان میکند.
فرض کنید کل تعداد سهام قابل عرضه ۵۰ میلیون سهم و تعداد سرمایه گذارانی که درخواست خود را ثبت کردهاند ۵۰ هزار نفر باشد. از طرفی هر سرمایه گذار تا سقف ۲۰۰۰ سهم اجازه درخواست خرید داشته است. با وجود اینکه کل سرمایه گذاران ۲۰۰۰ سهم را درخواست دادهاند اما به هر سرمایه گذار هزار سهم تخصیص داده خواهد شد. از زمان آغاز عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تا اکنون، بیشتر عرضههای اولیه در سقف قیمتی انجام شدهاند. بنابراین به خریداران توصیه میشود که درخواست خرید خود را نیز روی سقف قیمتی ثبت کنند تا سهام به آنها تخصیص داده شود.
برای خرید عرضههای اولیه توجه به اطلاعیه ناظر در روز عرضه بسیار مهم است. زیرا این اطلاعیه شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است. در روزهایی که شرکتها اولین عرضه خود را انجام میدهند، ترافیک بالایی در سایت کارگزاریها ایجاد میشود. بنابراین پیشنهاد میکنیم که از قبل حساب کاربری خود را شارژ کنید تا در روز عرضه با مشکل روبهرو نشوید.
در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی (هر فرد) تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست میتواند در اولین عرضه شرکت کند. یعنی نمیتوانید در یک سفارش ۲۵۰ سهم و در سفارش دوم ۱۵۰ سهم را ثبت کنید. بلکه باید در یک سفارش ۴۰۰ سهم را سفارش بدهید. در روش قبلی، افراد از طریق چندین کارگزاری سفارش خود را ثبت میکردند تا بالاخره یکی از کارگزاریها سفارش آنها را ثبت کند. ولی در روش بوک بیلدینگ با توجه به وجود زمان دو ساعته جهت ارسال سفارش این مشکل برطرف شده است.
افزایش قیمت سهم در روز پس از اولین عرضه، به حمایت سهم از سوی سهامدار عمده و وجود تقاضای مناسب از سوی سرمایه گذاران بستگی دارد. این موضوع به جز چند مورد محدود، انجام شده و در نتیجه حداقل بازدهی ۱۵ درصدی را محقق کرده است.
برخی از کارگزاریها با هدف جذب مشتری، بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذار و به نمایندگی از او عرضه اولیه را خریداری میکنند. در واقع، آنها با این کار به سرمایه گذار اعتبار میدهند. معمولا اگر سرمایه گذار پس از چند روز کاری با کارگزاری تسویه حساب کند، صاحب سهام خواهد شد. در غیر این صورت کارگزاری، سهام را میفروشد تا بدهی سرمایه گذار را تسویه کند.
در ادامه میتوانید آگهی اولین عرضه نماد «تاصیکو» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:
برای اطلاع از اولین عرضه شرکتها باید اخبار سایتهای بورسی و کانالهای خبری را پیگیری کنید. بیشتر کارگزاریها نیز این عرضهها را به مشتریان خود اطلاع میدهند. پس از اینکه از تاریخ اولین عرضه اطلاع پیدا کردید، حوالی ساعت ۱۰ صبح همان روز سایت «tsetmc» را باز کرده و اطلاعرسانیهای ناظر بازار را دنبال کنید.
برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که:
✓بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد.
✓ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است.
✓ این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد.
✓ در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند.
◯ دارایی های واقعی همان دارایی های فیزیکی هستند (مثل زمین، ساختمان و انواع کالا مانند ماشین، لوازم خانگی و …)
◯ دارایی های مالی و دارایی های کاغذی و بهتر بگوییم اسنادی هستند، مثل سهام و اوراق مشارکت.
بورس بازاری است که در آن دارایی های مختلف مورد معامله قرار می گیرد.
از این رو، انواع بازارها را می توان به سه دسته ی کلی زیر طبقه بندی کرد.
بازاری که در آن خرید و فروش کالاهای معین صورت می گیرد و به طور منظم و دایٔم فعال است بورس کالا نام دارد. در بورس کالا معمول مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می گیرد. هر بورس کالایی را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می گیرد نامگذاری می کنند. مثل بورس نفت و بورس گندم.
در بورس ارز، همان طور که از نام آن مشخص است، کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می گیرد. این بورس در کشور ما فعال نیست اما در کشورهای پیشرفته فعالیت چشمگیری دارد.
در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می گیرد. در ایران، به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به طور رسمی و دایٔمی در محل معینی تشکیل می شود “بورس اوراق بهادار” می گویند ولی ما در این نوشته برای اختصار آن را بورس یا بورس اوراق بهادار می گوییم.
کار اصلی بورس اوراق بهادار این است که، زمینه ای فراهم می آورد تا دو گروه از مردم، به طور قانونی، در یک فعالیت اقتصادی شریک و علاوه بر تأمین نیازهای یکدیگر، از منفعت و سود این فعالیت بهره مند شوند.
این دو گروه سرمایه گذاران و سرمایه پذیران می باشند. اصول در یک تقسیم بندی ساده، افراد جامعه را می توان به دو گروه تقسیم کرد؛ یک گروه کسانی که پول، سرمایه و یاپس انداز دارند اما نمی توانند با آن کار کنند و گروه دوم کسانی که توانایی انجام فعالیت های اقتصادی دارند اما سرمایه و پول کافی ندارند.
حال برای شما که این سوال پیش آمده است که بورس چیست باید بگوییم این دو گروه علاوه بر این که یکدیگر را نمی شناسند و تعداد آنها نیز کم نیست دارای ویژگی های مختلفی هستند.
به عنوان مثال، همه ی سرمایه گذاران به یک اندازه پس انداز ندارند. برخی دارای مبالغ اندک و برخی صاحب مبالغ کلان می باشند، سلیقه ی این افراد هم برای سرمایه گذاری متفاوت است، مثلا عده ای تمایل به سود کم در کوتاه مدت دارند و عدهای به دنبال سود بیشتر ولی در درازمدت اند و ده ها ویژگی دیگر.
سرمایه پذیران نیز از ویژگی های مختلف برخوردارند، برای مثال، هر گروه در زمینه ی خاصی فعالیت می کنند، با توجه به نوع فعالیت شان سودهای متفاوتی پرداخت می کنند، در اداره ی مراکز تولیدی خود سلیقه ی متفاوت دارند و… حال با این همه ویژگی های متفاوت چگونه می توان بین این دو گروه رابطه برقرار کرد تا همه ی آنها ضمن قبول شرایط یکدیگر حاضر به شراکت شوند؟
یکی از کارهای اساسی این بازار همین است که با ایجاد یک فضای مناسب و قانونمند زمینه ای فراهم آورد تا از طریق آن برآوردن تمامی خواسته های قانونی طرفین با حفظ حقوق آنها میسر شود.
بورس یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را نیز حل کرده است، به طوری که میتوان ادعا کرد حل این مشکل باعث گسترش سرمایه گذاری در بورس و در نتیجه توسعه یافتگی و پیشرفت سریع تر کشورهای جهان شده است. آن مشکل این است که اگر افراد مختلفی که با سرمایه های متفاوت وارد بورس شده و در فعالیت های اقتصادی بزرگ شریک میشوند، بخواهند، در هر زمان که تصمیم بگیرند، سهم و سرمایهی خود را به قیمت مناسب بفروشند، باید چه کار کنند؟
به عنوان مثال اگر فردی ۱۰۰ سهم از ۱۲۵ میلیون سهم یک کارخانهی سیمان را دارا باشد و تصمیم بگیرد آن را همین امروز بفروشد چگونه میتواند قیمت سهام خود را مشخص کند؟ چطور میتواند قیمت کارخانه را محاسبه نماید تا بر اساس آن قیمت سهم خود را مشخص کند؟ چه قدر زمان، چه تعداد افراد و چقدر هزینه برای این کار لازم است؟
بورس این مشکل را حل کرده و سازوکاری را طراحی کرده است که هر فرد با هر میزان سهم، در هرروز تصمیم به فروش سهامش بگیرد بتواند از قیمت سهام خود آگاه شود و یا حتی اگر تصمیم به فروش نداشته باشد قیمت روز سهام خود را بداند. هم چنین شاخص بورس نماینده برآیند سهم های بورس است. به جز کسب سود، یکی از مزایای سرمایه گذاری در بورس این است که با مبالغ سرمایه اندک هم میتوانیم وارد بازار شویم و به همین خاطر است که برای شروع و کسب تجربه نگرانی چندانی بابت از دست دادن سرمایهمان نخواهیم داشت.
مزایایی که بورس به همراه میآورد فقط متوجه فرد سرمایهگذار نیست؛ بلکه میتواند به وضعیت اقتصادی عموم جامعه هم کمک کند زیرا امکان سرمایه گذاری افراد با سرمایههای اندک را هم فراهم میکند و ضمن کنترل نقدینگی در جامعه باعث میشود که توزیع ثروت از روندی عادلانهتر پیروی کند. اگر مردم با سرمایههای نه چندان کلان به بازار بورس بیایند و در آن سرمایه گذاری صورت بدهند، علاوه بر اینکه میتوانند از رکود پول خود جلوگیری نمایند به رشد صنعت و فعالیت شرکتهای مختلف هم کمک خواهند کرد.