موضوع آموزش در مقوله سرمایه گذاری که ریسک از دست دادن سرمایه مطرح است، بیش از پیش اهمیت دارد. ریسک از نادانی ناشی می‌شود و هرچقدر تخصص و مهارت سرمایه گذار نسبت به بازار بیشتر باشد، ریسک نیز کمتر خواهد بود.
در این یادداشت، گام به گام همراه شما خواهیم بود و به اصلی‌ترین ابهامات ورود به بازار جذاب بورس پاسخ خواهیم داد:
آموزش، جلیقه نجات، در دریای متلاطم سرمایه گذاری در بورس است. می‌توان گفت رشد ثروت در بازار سرمایه بیش از هر چیزی به رشد تخصص سرمایه گذاران وابسته است. بورس یک روی سود و یک روی زیان دارد، سود در بورس از جیب تازه‌کاران به جیب متخصصان می‌رود و اگر پیش از سرمایه گذاری در بورس، روی آموزش خود سرمایه گذاری نکنید، بورس روی زیان خود را به شما نشان خواهد داد! هیچ چیز به اندازه آموزش و تخصص نمی‌تواند ریسک این سرمایه گذاری را کاهش دهد.
تعداد زیاد سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، اهمیت موضوع آموزش را بیش از پیش نشان می‌دهد، انتخاب چند شرکت و سپس تخصیص سرمایه به این شرکت‌ها نیازمند دانش کافی از شرکت ها، صنایع آنها و شرایط اقتصاد است.
دو نوع تحلیل معروف جهت انتخاب صحیح شرکت ها عبارت‌اند از:
۱- تحلیل بنیادی که به بررسی وضعیت عملیاتی شرکت‌ها و سودآوری آنها می‌پردازد
۲- تحلیل تکنیکال که به بررسی نمودارهای قیمتی سهم‌ها در طول زمان می‌پردازد.
در ابتدا به مزایای سرمایه گذاری در بورس اشاره کرده و سپس آن را با یکی از مهمترین گزینه‌های سرمایه گذاری در اقتصاد ایران (بانک) مقایسه خواهیم کرد:
چه مزایایی، سرمایه گذاری در این بازار را جذاب کرده است؟
بدون شک سهولت سرمایه گذاری در بانک، این فرصت سرمایه گذاری را در ردیف گزینه‌های ابتدایی سرمایه گذاری قرار می‌دهد، اما همیشه اولین و راحت‌ترین گزینه ممکن، بهترین نیست! زیرا:
اگر تا اینجا تصمیم به سرمایه گذاری در بورس گرفته‌اید، در وهله اول لازم است بدانید چه میزان سرمایه لازم دارید و پس از آن سرمایه شما چند برابر خواهد شد؟
حداقل میزان خرید آنلاین و آفلاین (حضوری) در بورس ۵۰۰ هزار تومان است. با کمترین سرمایه در بورس، می‌توان سهامدار شرکت‌های بزرگ فولادی، پالایشی، پتروشیمی و… در کشور شد. این یعنی ورود به بورس عملا با محدودیت میزان سرمایه گذاری روبرو نیست که بر جذابیت این بازار می‌افزاید.
برای خرید سهام در بورس، به کد بورسی نیاز است، این کد برای هر سهامدار منحصر به فرد بوده و برای دریافت آن همراه با مدارک شناسایی باید به یکی از شعبات کارگزاری‌های دارای مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کرد، همچنین برخی کارگزاری‌ها امکان صدور کد بورسی بدون مراجعه حضوری را فراهم کرده‌اند، پس از دریافت کد بورسی، به همراه یک نام کاربری و رمز عبور امکان استفاده از سامانه معاملاتی آن کارگزاری فراهم میگردد.
آخرین تغییرات سازمان بورس در فرآیند صدور کد بورسی برای مشتریان جدید در بازار سرمایه، به شرح زیر است:
در راستای افزایش دانش افراد حقیقی که قصد معامله در بورس دارند، این آزمون توسط کانون کارگزاران برگزار شده یا توسط شرکت‌های کارگزاری و با نظارت و با تایید کانون کارگزاران بورس می باشد. آزمون به صورت حضوری و مجازی برگزار می‌شود. در صورت قبولی اشخاص در آزمون مذکور مشخصات مربوط به افراد حداکثر ظرف سه روز به سمات ارسال می‌شود و پس از طی فرآیندهای مربوطه کدهای معاملاتی از قابلیت معامله برخوردار می‌شوند. همچنین در تبصره های این قانون آمده است که کانون کارگزاران بورس می‌تواند در راستای افزایش دانش مرتبط با بازار سرمایه و نیز ایجاد آمادگی بیشتر برای آن دسته از اشخاص حقیقی که متقاضی صدور کد معاملاتی هستند، اقدام به برگزاری دوره های آموزشی به صورت حضوری و مجازی کند.
یکی از مهم ترین تاثیرات این بخش از قانون جدید، افزایش آگاهی سهامداران است که منجر به بهبود معاملات آنان و سرانجام افزایش کارایی و عمق بازار سرمایه میگردد. با توجه به افزایش تعداد کدهای معاملاتی در بازار سرمایه، در حال حاضر افزایش آگاهی سهامداران یکی از مهم ترین دغدغه های قانون گذاران این حوزه می باشد.
در این راستا، دو بند مهم به تعهدنامه قبلی اضافه شده است، که به شرح زیر است:
بدیهی است در غیر این صورت سازمان بورس و فرابورس می توانند کد معاملاتی اینجانب را مسدود کرده و علاوه بر آن برخوردهای قانونی را از طریق مراجع ذیصلاح نسبت به اینجانب پیگیری کنند. همچنین تعهد می کنم کلیه خسارات و زیان های ناشی از این گونه اقدامات که متوجه اینجانب باشد جبران کرده و حق هرگونه ایراد، اعتراض و پیگیری را نسبت به اقدامات سازمان، بورس و فرابورس از خود سلب و ساقط می کنم.
لازم به ذکر است خرید و فروش سهام شرکت‌های عرضه اولیه، خرید و فروش تسه و اوراق با درآمد ثابت و هم چنین خرید و فروش واحدهای صندوق سرمایه گذاری از قانون نامبرده مستثنی است.
تغییرات قیمت سهام در بورس به صورت درصدی است، لذا میزان سود یا ضرر بستگی به میزان سرمایه اولیه و درصد تغییرات مثبت و یا منفی قیمت سهام دارد. در معاملات سهام، محدودیت دامنه نوسان (در حال حاضر مثبت و منفی ۵%) برای تغییرات قیمتی روزانه وجود دارد. در بورس یک شبه نمی‌توان پولدار شد! حقیقت آن است که میزان بازدهی در بورس به صورت مستقیم با میزان توانایی و تخصص استفاده از فرصت‌های سرمایه گذاری موجود در آن ارتباط دارد.
مهمترین سوالی که فعالان این بازار مطرح می‌کنند آن است که آیا می‌توان به ثبات درآمدزایی از بورس رسید؟
پاسخ به این سوال به سرمایه اولیه و نحوه عملکرد سرمایه گذار وابسته است، همچنین:
با آموزش شروع کردیم و اکنون لازم است بگوییم که آموزش نه تنها گام آخر که همراه همیشگی در مسیر سرمایه گذاری در این بازار جذاب است و تنها آموزش و تجربه است که رمز پیشرفتی است که شما را هر روز از دیروز خود باهوش‌تر می‌کند. توقف در مسیر یادگیری، به معنی آمادگی برای مغلوب شدن در برابر ریسک‌هاست. نکته مهم در آموزش بورس، تعریف “مسیر صحیح و منظم یادگیری” است، بسته به سطح نیاز شما در آموزش، مقالات متعددی آماده است تا شما را بر ریسک‌های بازار غالب کند!
خانه سرمایه از سال ۱۳۹۰ به صورت تخصصی بر روی آموزش سرمایه گذاری در بورس فعالیت می کند و دوره های و آموزش های تولید شده پختگی بسیار بالایی دارند و دانشجویان بسیار از خانه سرمایه در حال کسب سود از بورس و خرید و فروش سهام در بورس هستند.
در خانه سرمایه دوره‌های جامع آموزش سرمایه گذاری در بورس آماده شده است و امکان شرکت در این دوره‌ها به صورت عادی (حضوری) و نوین (غیرحضوری) فراهم است، بدون شک شرکت در رده‌های آموزشی با بهره‌گیری از اساتید با تجربه این حوزه، به دلیل انتقال مفاهیم تجربی، اثرگذاری بیشتری در معاملات شما خواهد داشت.
«سبدگردانی»، همانطور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خرید و فروش آنها به دقت تعیین و پایش می‌شود.
به بیان ساده «سبدگردانی» فرآیندی است که طی آن فرد خبره در امر سرمایه‌گذاری بر اساس خصوصیات، سطح ریسک‌پذیری و سرمایه هر سرمایه‌گذار، سبدی از سهام را مناسب او تشکیل داده و به صورت مستمر بر آن نظارت و اعمال مدیریت می‌کند
قدمت سبدگردانی به دهه 40 میلادی در آمریکا بر میگردد. در حال حاضر، فقط سهم اندکی از سرمایه‌گذاری‌ها در جهان به شکل مستقیم انجام می‌گیرد، در واقع سهم عمده متعلق به سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم شامل سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌ها و سبدگردانی است. خدمت سبدگردانی در سایر کشورها توسط شرکت‌های تخصصی سبدگردان و در قالب حساب‌های مدیریت شده اختصاصی انجام می‌شود.
در حال حاضر، فقط سهم اندکی از سرمایه‌گذاری‌ها در جهان به شکل مستقیم انجام می‌گیرد، در واقع سهم عمده متعلق به سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم شامل سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌ها و سبدگردانی است. در حال حاضر حجم سبدگردانی در جهان در حدود هزار میلیارد دلار است و این خدمات در سایر کشورها توسط شرکت‌های تخصصی سبدگردان و در قالب حساب‌های مدیریت شده اختصاصی انجام می‌شود.
در ایران نیز با تصویب شورای بورس در سال 1383 خدمات مشاوره و سبدگردانی سهام در بازار بورس اوراق بهادار در دستور کار شرکت های کارگزاری قرار گرفت که بتوانند پس از اخذ مجوز در قالب قرارداد مشخص برای سرمایه گذاری معین و به نمایندگی از طرف وی به منظور کسب انتفاع سرمایه گذار نسبت به خرید اوراق بهادار اقدام نمایند.
سبدگردان طبق تعریف ارائه شده در قانون بازار اوراق بهادار مصوب سال 1384 مجلس شورای اسلامی، شخصی حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص به منظور کسب انتفاع به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه‌گذار می‌پردازد.
در بازار سرمایه که سبدگردان نیز در آن فعالیت دارد شورای بورس و اوراق بهادار که ریاست آن را وزیر امور اقتصادی و دارایی بر عهده دارد بالاترین رکن بازار سرمایه است. سازمان بورس و اوراق بهادار بازوی اجرایی این شوراست که موسسه عمومی غیردولتی بحساب آمده و مجوز سبدگردانی طبق مراحلی که در دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان آمده از طرف این سازمان به متقاضی واگذار میگردد. شرایط احراز مجوز تاسیس و فعالیت سبدگردان شامل شرایط مالی و غیر مالی گوناگونی است. از جمله مهمترین شروط بکارگیری مدیران سبد و تحلیلگران حائز شرایط و انتخاب امین از میان اشخاص حقوقی واجد شرایط به عنوان رکن نظارتی بر عملیات سبدگردانی شرکت می باشد. به طور خلاصه می توان گفت امین حافظ منافع سرمایه گذار بوده و در صورت تخطی سبدگردان از قوانین و تعهدات، موارد را به مشتریان و سازمان اطلاع می‌دهد.
در سبدگردانی بابت ارکان از سرمایه‌گذاران هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. به عبارت دیگر، هزینه‌های امین، حسابرس، نرم افزار و سایر هزینه‌های مدیریت دارایی‌ها که در صندوق‌ها از سرمایه‌گذار طلب می‌شود، بر عهده شرکت سبدگردان بوده و فقط کارمزد سبدگردانی از مشتری اخذ می‌شود. فرمول پیشنهادی محاسبه کارمزد معمولا مبتنی بر عملکرد است. این روش مبتنی بر اخذ یک کارمزد ثابت اندک از بابت مدیریت سبد و اخذ کارمزد متغیر متناسب با منافع مشتری، به شرط عبور از یک نرخ توافقی سود است. این روش بر جذابیت سبدگردانی می‌افزاید؛ زیرا سرمایه‌گذار، تحمل هزینه متناسب با سود عاید شده را منطقی‌تر از پرداخت هزینه ثابت می‌داند.
شرکت‌های سبدگردان به دلیل ساختار منعطف در سرمایه‌گذاری، از مقبولیت بالایی نزد طیف‌های مختلف سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه برخوردارند. سرمایه‌گذاران حقوقی و حقیقی فارغ از اینکه با حرفه سرمایه‌گذاری تا چه حدی آشنا هستند، هر کدام به دلایل خاص خود انگیزه استفاده از این خدمات را دارند. از این طریق، اشخاص حقیقی پرمشغله و فاقد مهارت‌های تخصصی سرمایه‌گذاری، فرصت حضور در بازار را خواهند یافت و شرکت‌های حقوقی بدون از دست دادن تمرکز بر فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری‌های مورد نظر خود را در بازار به انجام می‌رسانند. ارزش این خدمات وقتی مشخص می‌شود که چارچوب سرمایه‌گذاری سبدها متناسب با نیازها و خواسته‌های مشتری تنظیم شود.
روند حرکت بازار سرمایه با وجود همه موانع و مشکلات، طی سال‌های اخیر از حیث کمی و کیفی رو به رشد بوده است. سبدگردانی هم از این قضیه مستثنی نیست. از طرف دیگر، بسیاری از ساختارهای کنونی در سال‌های ابتدای دهه 80 شمسی حتی در متن قانون نیز پیش‌بینی نشده بود. اما بازار به سرعت در حال رشد و توسعه است. بر این اساس در آینده نزدیک، سبدگردانی یکی از ارکان مهم بازار سرمایه خواهد شد و شرکت‌های سبدگردان حضور پر‌رنگی در بازار سرمایه و اقتصاد کشور ایفا می‌کنند. شرکت سبدگردانی هم با شناسایی مسیر و چشم‌انداز آتی بازار، استراتژی خود را تمرکز بر ارائه راه حل‌های متناسب با نیازهای سرمایه‌گذاران قرار داده است. توسعه خدمات سبدگردانی و حضور پررنگ در حوزه مدیریت صندوق‌ها از مهمترین برنامه‌های شرکت است تا با تکیه بر تجارب و سوابق موفق تیم مدیریت و بدنه کارشناسی خود، گام بلندی در جهت ارائه خدمات تخصصی به طیف‌های مختلف سرمایه‌گذاران بردارد و حرفه مدیریت سرمایه‌گذاری در بورس و اوراق بهادار را به صورت علمی و تخصصی در دسترس متقاضیان مختلف، متناسب با نیازها و سلایق آنان قرار دهد.
سه مزیت بازار بورس نسبت به سایر بازارها شامل: نبود حد سرمایه مجاز برای سرمایه گذاری در بورس، قابلیت نقد شوندگی بالا در بازار سرمایه و بازدهی بالاتر با توجه به ریسک بهینه نسبت به سایر بازارها است.
شما می‌توانید بدون محدودیت مالی از ۵۰۰ هزار تومان تا صدها میلیارد تومان در بازار بورس سرمایه گذاری کنید. این مزیت در بازارهای موازی کمتر مشاهده می‌شود. برای مثال در بازار مسکن سرمایه گذاران باید با سرمایه بسیار بالایی وارد این بازار شوند یا در بازار سکه طلا نیز کسی که قصد ورود به بازار را دارد نیازمند حداقل سرمایه یک سکه طلا است.
اما در بازار بورس شما می‌توانید با حداقل سرمایه گذاری ۵۰۰ هزار تومان سرمایه، فعالیت داشته باشید و به خرید و فروش سهام بپردازید. بدین ترتیب با فراگیری آموزش سرمایه گذاری در بورس در کنار کسب تجربه با سرمایه اندک، می‌توانید در دراز مدت سرمایه گذاری های مطمئن و کم ریسک داشته باشید.
با گسترش فناوری اطلاعات شما می‌توانید با چند کلیک و در عرض چند ثانیه سهام خود را تبدیل به پول نقد و یا پول نقد خود را تبدیل به سهام کنید که این یکی از مزیت های مهم بازار سرمایه به شمار می‌آید.
همان طور که می‌دانید در شرایط رکوردی مانند بازار مسکن، افراد باید ماه ها منتظر باشند تا برای ملک خود مشتری پیدا کنند و حتی در بازار های دیگر مثل دلار، طلا و سکه هم شاهد این مساله هستیم به طور کلی می توان گفت سرعت تبدیل سهام به نقدینگی خیلی بیشتر از سرعت تبدیل ارز و طلا به نقدینگی است.
در مقایسه بازار بورس با سایر بازارها می‌بینید که در باره‌های زمانی بلند مدت ۱۵ و ۲۰ ساله بازار سهام نسبت به شاخص CPI (CPI تغییرات در سطح قیمت سبد بازار کالاهای مصرفی و خدمات خریداری شده توسط خانوارها را نشان می‌دهد) دلار، قیمت مسکن و نقدینگی رشد بهتری داشته است اما سکه با توجه به رشد زیاد قیمت جهانی طلا، همچنین قیمت دلار در بازار های داخلی کشور در ۵ سال، توانسته از لحاظ بازدهی رتبه اول را در بین بازار ها کسب کند.
اما اگر بخواهیم نرخ بازده سالانه بازارهای مختلف را از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۳ میانگین بگیریم خواهیم دید که بورس با میانگین ۴/۲۶ در صدر بازارها قرار دارد و بعد از آن بازار سکه و مسکن قرار دارد به طور مثال شما اگر در سال ۱۳۸۰ یک واحد پولی در بازار بورس سرمایه گذاری می‌کردید در سال ۱۳۹۳، ۲۱ واحد پولی خروجی شما از بازار سرمایه بود. بعد از بازار بورس، بازار سکه و بازار مسکن رتبه های دوم و سوم را در اختیار دارند.
بازار بورس با توجه به اینکه دماسنج اقتصادی کشور است و همچنین به دلیل وجود مزایای بیشتر نسبت به بازارهای موازی، علاوه بر قابل اتکا بودن برای سرمایه گذاری، در بازه‌های زمانی بلندمدت سود خوبی نصیب سهامداران و فعالان این حوزه کرده است. در نتیجه در صورت یادگیری آموزش سرمایه گذاری در بورس و آشنا شدن با مفاهیم موجود در بازار سرمایه، می‌توانید با نحوه سرمایه گذاری در بورس آشنا شوید و به بازدهی مطلوب برسید.